Blog

Nowe wytyczne UE dot. dark patterns – koniec manipulacji w sklepach www?

Co się dzieje?
Unia Europejska wprowadza nowe regulacje dotyczące tzw. dark patterns – manipulacyjnych technik stosowanych w interfejsach cyfrowych.

Dlaczego to ważne?
Firmy działające w świecie cyfrowym będą musiały zmienić sposób projektowania sklepów internetowych, aby uniknąć wysokich kar.

Dla kogo to istotne?
Dla właścicieli sklepów internetowych, projektantów UX/UI, specjalistów ds. prawa cyfrowego i zespołów marketingowych.

W marcu 2025 r. Komisja Europejska opublikowała szczegółowe wytyczne dotyczące eliminowania dark patterns, czyli wzorców projektowych, które w sposób nieuczciwy nakłaniają użytkownika do działań niezgodnych z jego intencją – np. do wyrażenia zgody, zakupu lub rezygnacji z usług. Praktyki te od lat obecne były w świecie cyfrowym, ale od teraz – pod groźbą surowych kar – muszą zniknąć z interfejsów sklepów internetowych i aplikacji online. To kolejny etap egzekwowania przepisów wynikających z dyrektywy Omnibus i DSA (Digital Services Act).

Co to są dark patterns i gdzie je spotykamy?

Dark patterns to projektowe sztuczki, które wykorzystują psychologię użytkownika, by wpłynąć na jego decyzje. Przykłady?

• Przycisk „zaakceptuj wszystko” większy niż „ustawienia” w cookies
• Automatycznie zaznaczone pola przy subskrypcji lub dodaniu produktów
• Komunikaty typu „tylko 1 sztuka w magazynie!” bez pokrycia w rzeczywistości
• Utrudniony proces rezygnacji z subskrypcji (tzw. roach motel)
• Zakrywanie prawdziwej ceny, podkreślając np. promocje czy koszty cząstkowe
• Utrudnianie anulacji subskrypcji
• Namawianie do działań, które nie są potrzebne przy zakupie
• Ukrywanie informacji, że dana cena obowiązuje tylko przy zakupie kilku produktów
• Zatajanie informacji kluczowych o produkcie (np. przeciwwskazania)
• Sztuczne powiększanie grafik i obrazów, aby podkreślać nieistotne cechy produktu

Nowe wytyczne jasno wskazują, że tego typu działania są uznawane za praktyki wprowadzające w błąd i mogą podlegać sankcjom finansowym.

Jakie będą konsekwencje dla świata cyfrowego?

Zmiany w przepisach oznaczają konieczność przeprojektowania wielu elementów sklepów internetowych, systemów płatności, newsletterów i formularzy. Duże platformy już rozpoczęły audyty UX, ale obowiązek dotyczy także małych firm. Unia zapowiada kontrole, a sankcje mogą sięgać do 4% rocznego obrotu. W praktyce oznacza to, że zgodność z nowymi zasadami staje się kluczowym elementem prowadzenia biznesu online – nie tylko prawnym, ale też wizerunkowym.

Jakie są korzyści z eliminacji dark patterns?

Wyeliminowanie manipulacyjnych wzorców projektowych to nie tylko kwestia zgodności z przepisami – to przede wszystkim inwestycja w zaufanie i długoterminowy rozwój marki. Oto kluczowe korzyści:

• Zwiększenie zaufania klientów – przejrzystość i uczciwość w interfejsie budują wiarygodność marki. Klienci czują się szanowani i chętniej polecają sklep www innym.
• Lepsze doświadczenie użytkownika (UX) – brak ukrytych haczyków i frustracji podczas zakupów przekłada się na większe zadowolenie, mniejszy współczynnik odrzuceń i dłuższy czas spędzany na stronie.
• Wyższa konwersja w dłuższej perspektywie – choć dark patterns czasem chwilowo zwiększają sprzedaż, to transparentność buduje lojalność i powtarzalność zakupów, co przynosi realny zysk w perspektywie miesięcy i lat.
• Zmniejszenie liczby reklamacji i zwrotów – użytkownicy podejmują bardziej świadome decyzje, co ogranicza nietrafione zakupy i obciążenie obsługi klienta.
• Lepsze pozycjonowanie marki – sklepy internetowe, które nie stosują manipulacji, są postrzegane jako bardziej etyczne i innowacyjne, co sprzyja ich wizerunkowi w mediach i branży.
• Bezpieczeństwo prawne – zgodność z przepisami UE (DSA, Omnibus) to ochrona przed karami finansowymi i kontrolami regulatorów.

Co powinny zrobić firmy w świecie cyfrowym?

• Przeprowadź audyt interfejsu i treści – sprawdź wszystkie punkty styku z klientem pod kątem zgodności z nowymi wytycznymi.
• Zadbaj o zgodność polityki cookies i zgód marketingowych – użytkownik musi mieć realny wybór.
• Uprość procesy rezygnacji i zwrotów – im bardziej transparentny proces, tym mniejsze ryzyko skargi lub kary.
• Wprowadź szkolenia dla zespołu – UX, marketing i dział prawny powinny działać wspólnie.
• Konsultuj się z doradcą e-commerce – np. poprzez audyt sklepu internetowego lub analizę interfejsu.

Czy dark patterns znikną całkowicie z sieci?

To mało prawdopodobne – ale z pewnością ich liczba znacząco spadnie. Zmiany wymuszone przez UE to wyraźny sygnał: **świat cyfrowy musi być etyczny, transparentny i przyjazny dla użytkownika**. Firmy, które jako pierwsze dostosują się do nowych regulacji, zyskają przewagę konkurencyjną i wizerunkową. Nadchodzące miesiące będą okresem intensywnych wdrożeń, edukacji i testowania nowych standardów projektowania UX zgodnych z europejskim prawem.

Chcesz dowiedzieć się więcej?

Napisz do nas i dowiedz się, jak wdrożyć innowacje w swoim sklepie internetowym.
Przeczytaj inne informacje na temat innowacji w świecie cyfrowym.